Behandeling bipolaire stemmingsklachten Expertisecentrum Depressie

De meeste mensen die bij het Expertisecentrum Depressie in behandeling zijn hebben al enige tijd last van stemmingswisselingen. Naast periodes met een normale stemming kunnen er periodes zijn met een sombere stemming of juist een te drukke stemming.

De zorg die het expertisecentrum biedt kan ertoe leiden dat de cliënt minder last heeft van de klachten of beter met de aandoening om kan gaan.

We zien de bipolaire stoornis als een kwetsbaarheid die iemand heeft, waarbij de stemming soms somber (depressief) of juist ongewoon energiek kan zijn. Onze behandeling richt zich op het herstellen en behouden van een normale stemming. Dat doen we samen met de cliënt en het liefst ook een naastbetrokkene, volgens de landelijke Zorgstandaard Bipolaire Stoornissen.

We werken volgens de principes van de herstelvisie. Herstel van een psychische aandoening is niet alleen verbonden met vermindering van ziekteverschijnselen, maar ook met herstel van identiteit, zelfbeeld en zelfvertrouwen. En met herstel van sociale relaties en rollen. De mogelijkheden en krachten van de mens (en zijn omgeving) staan hierbij centraal.

Tijdens de behandeling willen we de kennis van de cliënt en de naastbetrokkene(n) over de aandoening vergroten (psycho-educatie). Ook willen we door het opstellen van een signaleringsplan helpen om signalen van een dreigende stemmingsontregeling tijdig te herkennen en de juiste hulp in te schakelen. Verder denken we met de cliënt mee om uw leefstijl zo in te richten dat het risico op een stemmingsontregeling zo klein mogelijk is (zelfmanagement).

Medicijnen (farmacotherapie) kunnen vaak helpen uit een sombere of drukke periode te herstellen, maar kunnen ook bijdragen het risico op een nieuwe ontregeling kleiner te maken.

We maken gebruik van cognitieve gedragstherapie en stimuleren voldoende beweging (onder andere door running therapie), omdat we weten dat dit bijdraagt aan een stabielere stemming. Op indicatie passen we lichttherapie toe. Wat deze behandelvormen precies inhouden wordt later op deze pagina uitgelegd.

Als een cliënt in behandeling komt krijgt deze altijd twee behandelaars toegewezen: een sociaal psychiatrisch verpleegkundige en een psychiater (of arts of verpleegkundig specialist). Soms heeft de cliënt ook een aantal gesprekken met een psycholoog. De meeste gesprekken zijn individueel, maar sommige onderdelen van de behandeling bieden we in groepsvorm aan, als we weten dat dit beter helpt.

De afspraken zijn soms met beide behandelaren samen, soms ook apart. Hoe vaak de afspraken zijn hangt af van hoe het met de cliënt gaat en wat die nodig heeft. Aanvankelijk en zeker ook als het minder goed met de cliënt gaat zijn de afspraken wat vaker, bijvoorbeeld één keer per twee weken. In de loop van de behandeling en zeker als het goed gaat zijn de afspraken veel minder vaak nodig, bijvoorbeeld één keer per 3 of 6 maanden. Er kan ook gebruik worden gemaakt van online contact mogelijkheden en inzet van E Health (online ondersteuning).

Soms zijn er naast de bipolaire stoornis bijkomende problemen. Wanneer wij denken dat er andere (bijkomende) behandelingen nodig zijn, dan zoeken wij met de cliënt en naasten naar een geschikte samenwerking of vervolgbehandeling.

Het team waar de cliënt tijdens de behandeling mee te maken krijgt bestaat uit verschillende deskundigen, zoals: een psychiater, verpleegkundig specialist ggz, sociaal psychiatrisch verpleegkundige, psycholoog, en running therapeut. Soms kunnen we ook een beroep doen op een systeem therapeut en psychomotore therapeut. Op die manier kunnen we zo goed mogelijk aansluiten bij de hulpvraag.

We zijn een opleidingscentrum. Dat betekent dat ook artsen, verpleegkundig specialisten, psychologen en sociaal psychologisch verpleegkundigen in opleiding deel uit kunnen maken van ons team. Om de behandelingen zo optimaal mogelijk te blijven aanbieden en te verbeteren, doen we wetenschappelijk onderzoek en nemen we deel aan innovatie projecten.

Voordat de behandeling start heeft de cliënt een startgesprek met ons. Hierin wordt nagegaan of behandeling bij de afdeling bipolaire stoornissen het meest passend is. Daarna vindt een behandelplangesprek plaats met de behandelaars, waarin we met de cliënt de behandeldoelen bespreken en met welke middelen we die willen bereiken.

Het behandelplan is onze leidraad. Hierin staat de diagnose (wat de behandelaar denkt dat de verklaring is voor de klachten), maar ook wat de cliënt en het behandelteam gaan doen om de klachten te verminderen en samen te werken aan herstel.

Behandeldoelen kunnen zijn:

• Verminderen van somberheid en verhogen van het genieten bij de dingen die u doet; 
• Verminderen van ongewoon vrolijke of ongewoon energieke periodes;
• Bewaren van een stabiele stemming; 
• Helpen bij het leren accepteren van uw kwetsbaarheid.

De behandeling bestaat uit een aantal elementen die met elkaar samenhangen:

• Psycho-educatie
  In de Psycho-educatie cursus Bipolair komt alles wat met een bipolaire stoornis te maken heeft aan bod. Bijvoorbeeld: wat is bipolariteit, oorzaken, gevolgen, medicatie, zelfmanagement, leefstijl, stress management, signaleringsplan, invloed bipolariteit op werk, relaties en info over lotgenoten contact. Vooral ook het lotgenoten contact is erg waardevol, het uitwisselen van ervaringen. Een bipolaire kwetsbaarheid heb je niet alleen die hebben je naasten, je omgeving ook. Het zijn 12 bijeenkomsten van 2 uren voor cliënten en iemand van hun naasten.
• Zelfmanagement
  Zelfmanagement is een woord voor een verzameling van acties en vaardigheden die gericht zijn op het omgaan met een aandoening, symptomen en psychosociale gevolgen daarvan. Zelfmanagement richt zich op het herkennen van vroege signalen en symptomen en welke acties je kunt nemen om een terugval te voorkomen. Deze signalen worden beschreven in een signaleringsplan, welke samen met de cliënt en de naasten wordt opgesteld. Het signaleringsplan is een hulpmiddel om een dreigende terugval of crisis te herkennen en te voorkomen. Tot slot kan het hebben van lotgenotencontact bijdragen aan zelfmanagement. Het delen van ervaringen en begrip, (h)erkenning en steun vinden bij elkaar is helpend voor het herstel.
• Farmacotherapie
  Farmacotherapie is behandeling met medicijnen. Medicijnen hebben vaak een belangrijke rol om de stemming te normaliseren en ook stabiel te houden. Overige biologische behandelingen:
  • Elektroconvulsieve therapie (ECT) kan goed helpen bij ernstige depressies die moeilijk behandelbaar zijn met andere middelen.
  • Lichttherapie kan helpen bij depressieve klachten, vooral als deze in de wintermaanden optreden.
• Psychotherapie
  Cognitieve Gedragstherapie, ook wel CGT, is een bewezen effectieve methode bij de behandeling van stemmingsklachten. Door CGT wordt je je meer bewust van je gedachten, gevoelens en gedrag op momenten dat het niet goed met je gaat. Vervolgens leert u meer helpende gedachten en gedrag te ontwikkelen. Denk aan negatieve gedachtes, angstige gedachten, piekeren, inactiviteit of vermijdingsgedrag, maar in geval van manie ook te positief denken, zelfoverschatting, overactiviteit/ overbelasting etc.Als deze therapie niet genoeg helpt, kan in een individueel gesprek (indicatiestellingsgesprek) gekeken worden of een andere psychotherapie (bijvoorbeeld EMDR of Schematherapie) geïndiceerd is.
• Running therapie
  Running therapie is een laagdrempelige manier om rustig te leren weer in beweging te komen. Onder begeleiding van een PMT er en een running therapeut leert u een gezond ritme in inspanning en ontspanning te leveren. Dit ritme heeft een positief effect op lichaam en geest, zoals een betere conditie, leefstijl, een positiever zelfbeeld en afname van vervelende gevoelens. Ook is er lotgenoten contact wat ook meerwaarde heeft. 
• Systeemtherapie
  Systeemtherapie wordt ook wel relatieen gezinstherapie genoemd. Het belangrijkste kenmerk van systeemtherapie is dat belangrijke naasten zoals de partner, kinderen, familieleden betrokken worden bij de behandeling. Uitgangspunt is dat een probleem of een (psychische) klacht nooit op zichzelf staat. De leefsituatie en relaties – samen het systeem – spelen een rol en hebben invloed op elkaar. Tijdens de therapie is er veel aandacht voor de onderlinge interactiepatronen en de verbetering hiervan.

Regelmatig staan we samen met de cliënt uitgebreid stil bij de voortgang van de behandeling en uw tevredenheid hierover. Deze evaluatie van het behandelplan doen we als het goed met de cliënt gaat eenmaal per jaar. Als de stemming depressief of manisch is, doen we dat elke drie maanden.

Als de stemming van de cliënt langere tijd (bijvoorbeeld 2 jaar) stabiel is, zullen we onderzoeken of de behandeling misschien weer overgenomen kan worden door de huisarts. Als de behandeling niet heeft geleid tot het gewenste resultaat kan het gebeuren dat we de conclusie trekken dat een verdere behandeling bij ons niet zinvol is. Dan kijken we samen met de cliënt naar passende nazorg of verwijzen we de cliënt naar een andere afdeling.

Behandellocatie
De behandeling vindt plaats op de Nijmeegsebaan 61 (in Nijmegen), gebouw de Valkenberg (2e verdieping).

Aanmelding
Aanmelden voor behandeling gaat via een verwijzing door de huisarts.

Vragenlijsten (ROM)
Het resultaat van de behandeling volgen wij met behulp van vragenlijsten .

Wij bespreken de uitkomsten regelmatig met de cliënt.

Belangrijke websites of steunpunten
Betrouwbare informatiebronnen zijn:

• Kenniscentrum Bipolaire stoornissen (KenBiS)
• Plusminus
  Plusminus is de vereniging van en voor mensen met een bipolaire aandoening en hun naasten
• Ook organisaties vanuit ervaringsdeskundigheid als Ixta Noa, de Kentering, en Depressie Connect hebben veel informatie en waardevolle bijeenkomsten.